Schone natuur | Blue Delta Monitor

Brede welvaart omvat alles wat mensen van waarde vinden. Een schone natuur vinden mensen belangrijk.

Emissies
In Fryslân wordt 10 ton aan CO₂-equivalent per inwoner uitgestoten. Daarmee staat Fryslân op een 5^e plek als wordt vergeleken met de andere provincies in Nederland. Hoe hoger de plek, hoe minder uitstoot er is.

Kijkend naar de emissie van fijnstof naar de lucht, zien we dat Fryslân het beter doet dan andere provincies in Nederland. In Fryslân is de uitstoot 200 kg PM2,5 per km2. Daarmee staat Fryslân op een gedeelde 2^e plek vergeleken met andere Nederlandse provincies. Hoe hoger de plek, hoe minder uitstoot er is.

Kwaliteit van (zwem)water
De kwaliteit van binnenzwemwater in Fryslân wordt als goed beoordeeld. Dit is al jaren stabiel. Ook de kustzwemwateren in Fryslân zijn van een goede kwaliteit. Vanaf 2015 is de kwaliteit van het kustzwemwater ‘zeer goed’.

Naast deze indicatoren uit de Regionale monitor brede welvaart zijn er ook gegevens over de kwaliteit van het oppervlaktewater. In een factsheet van Wetterskip Fryslân staan gegevens over 24 (stroom)gebieden. Alle gebieden hebben voor Chemie het totaaloordeel ‘slecht’. Voor Ecologisch is het totaaloordeel van 17 gebieden ‘matig’ en van 7 gebieden ‘ontoereikend’.

Normoverschrijdingen van specifieke verontreinigende stoffen

Stof	Aantal gebieden
Ammonium	7
Arceen	12
Kobalt	22
Seleen	23
Zink	15

Bron: Wetterskip Fryslân

Bij Chemische toestand geldt voor alle gebieden een normoverschrijding van ‘Ubiquitaire stoffen som PBDE28, 47, 99, 100, 153, 154’.

Doelbereik 2027 in het kader van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Voor alle gebieden samen zijn 359 doelen voor 2027 geformuleerd. 52 procent van deze doelen worden redelijk tot vrijwel zeker gehaald, voor 48 procent van de doelen in dat onzeker.

Natuur- en bosgebied
Van de oppervlakte van de provincie bestaat 12,7 procent uit natuur- en bosgebied. In Nederland ligt dit op bijna 15 procent. Dit percentage is exclusief binnenwater.

Hoewel Fryslân een ‘groene’ provincie is, is veel van dit groen agrarisch terrein, welke niet onder ‘natuur- of bosgebied’ valt. Uit data van Panel Fryslân (2022) blijkt dat twee derde van de inwoners van Fryslân weilanden wel als natuur beschouwt.

Ontwikkeling van het Friese landschap
Van de inwoners van Fryslân vindt 40 procent dat het Friese landschap de afgelopen 5 jaar erop achteruit is gegaan. Nog geen 10 procent vindt dat het erop vooruit is gegaan.

Bron:

CBS: Regionale Monitor Brede Welvaart (2023)
Panel Fryslân: Natuur, landschap en biodiversiteit (2022)
Panel Fryslân: Klimaat en milieu (2023)
Zie voor meer informatie de monitor Klimaat en Milieu van Planbureau Fryslân
Zie voor meer informatie de monitor Natuur en Landschap van Planbureau Fryslân
Factsheet Wetterskip Fryslân, september ’23 via Waterkwaliteitsportaal

Definities:

Broeikasemissies per inwoner: Totale broeikasgasemissies (CO2, CH4, N2O, HFK, PFK en SF6) in CO2-equivalenten per inwoner. Eén kg CO2-equivalent staat gelijk aan het effect dat de uitstoot van 1 kg kooldioxide (CO2) heeft. Om de CO2-equivalenten te berekenen worden de richtlijnen van de IPCC gevolgd. Data betreffen de uitstoot op Nederlands grondgebied, ongeacht of deze wordt veroorzaakt door Nederlandse ingezetenen. Dit betekent dat uitstoot door Nederlandse ingezetenen in het buitenland niet en uitstoot door niet-ingezetenen in Nederland wel is inbegrepen. Voor meer informatie, zie: https://www.cbs.nl/nl-nl/dossier/dossier-broeikasgassen/hoofdcategorieen/waar-worden-broeikasgassen-uitgestoten-

Emissies van fijnstof naar lucht: Jaarlijkse gemiddelde fijnstof emissie naar lucht. Fijnere fractie van fijnstof bestaat uit deeltjes waarvan de diameter kleiner is dan 2,5 micrometer. De indicator wordt gemeten in kg PM2,5 per km2.

Kwaliteit van zwemwater: Gemiddelde zwemkwaliteit voor de gezondheid van de zwemmer volgens de normen van de vigerende EU-zwemwaterrichtlijn. Voor binnenwater gaat om meren en rivieren. Voor kustwater gaat het om kust- en overgangswateren. Een score van 4 staat voor uitstekend, een 3 voor goed, een 2 voor voldoende en een 1 voor slecht.

Oppervlaktewater
Schoon water is van levensbelang voor mensen, dieren en planten. Provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater. Het water moet van goede kwaliteit zijn en vrij zijn van vervuilende stoffen. Dan is het geschikt voor waterleven, natuurgebieden, drinkwater, beregening van gewassen en om in te zwemmen.

Natuur- en bosgebied: Bos en open natuurlijk terrein als percentage van de totale oppervlakte land. Hierbij is een bos een ‘terrein beplant met bomen bestemd voor houtproductie en/of natuurbeheer, inclusief onverharde en half verharde wegen’. Natuurlijk terrein is ‘terrein in droge en natte natuurlijke staat’.

Oordeel over landschap
Het aandeel inwoners van 18 jaar of ouder dat aangeeft of het landschap in Fryslân in de laatste 5 jaar achteruit is gegaan, gelijk is gebleven, vooruit is gegaan of dat zij het niet weten. Het landschap is hier een gebied, zoals dat door mensen wordt waargenomen, waarvan het karakter bepaald wordt door natuurlijke en/of menselijke factoren en de interactie daartussen.