Voldoende veerkracht
Wendbaarheid arbeidsmarkt
De uitbreidingsvraag is de vraag naar nieuwe arbeidskrachten die ontstaat door groei van de werkgelegenheid. Als er sprake is van een werkgelegenheidsdaling, is de uitbreidingsvraag negatief. Een positieve uitbreidingsvraag in de periode 2023-2028 duidt op een toename van de werkgelegenheid voor de desbetreffende economische sector, een negatieve uitbreidingsvraag duidt op een krimp van de werkgelegenheid. Dit hoeft echter niet altijd het geval te zijn, aangezien de werkgelegenheid ook afhankelijk is van de instroom op de arbeidsmarkt. Uit de prognose van de gemiddelde jaarlijkse uitbreidingsvraag per sector tot 2028 valt af te lezen dat de grootste groei in nieuwe arbeidskrachten in Fryslân zal ontstaan binnen de sector Specialistische zakelijke dienstverlening. Verder zal er een relatief sterke groei plaatsvinden binnen de sectoren Informatie en communicatie, Groothandel, Zorg en Openbaar bestuur/overheidsdiensten. Wetende dat er een afname zal zijn in de grootte van de werkzame beroepsbevolking gedurende de komende jaren, zal het een uitdaging zijn om ook daadwerkelijk te kunnen voldoen aan de uitbreidingsvraag.
Naast groei zullen er ook economische sectoren zijn die de komende jaren zullen krimpen als het gaat om totaal aantal arbeidskrachten. Overige industrie en Financiële dienstverlening en onroerend goed zijn hierbij de grootste krimpers. Ook zal er in Fryslân een relatief sterke negatieve uitbreidingsvraag zijn in de sectoren Energie, Metaalindustrie en Onderwijs. Het totaal aantal banen in het onderwijs zal krimpen als gevolg van een kleiner wordende groep leerlingen binnen Fryslân.
Afname beroepsbevolking
De potentiële beroepsbevolking zal vanaf dit jaar gaan afnemen. Het aantal 15 tot 75-jarigen zal naar verwachting tussen 2023 (basisjaar prognose) en 2050 met 7,2 procent afnemen. In 2050 telt de potentiële beroepsbevolking 35.000 personen minder. Als gevolg van de toegenomen migratie gaat de huidige prognose uit van afvlakking van daling en zelfs lichte groei van 15-75-jarigen na 2047. De recente kabinetsplannen, waarbij de migratie geremd zal worden zullen van invloed zijn op een volgende prognose. Migratie werkt remmend op de krimp van de beroepsbevolking en kan zodoende positief bijdragen aan de krapte op de arbeidsmarkt. De toenemende krapte op de arbeidsmarkt kan een groeiende vraag naar arbeidsmigranten als gevolg hebben. Al spelen zaken als vergunningen en huisvestiging hierin ook een grote rol. Sowieso moet bij een prognose vermeld worden dat actuele trends en inzichten worden doorgerekend naar de toekomst. Hoe kleiner de geselecteerde groep is en hoe verder naar de toekomst gekeken wordt, hoe groter de onzekerheid van de prognose wordt. Het is een momentopname, welke geregeld herzien wordt op basis van nieuwe ontwikkelingen.
Personeelssterkte
Dit saldo geeft inzicht in de te verwachten ontwikkeling van de personeelssterkte in de komende drie maanden: over het algemeen zien we een toename in de personeelssterkte vanuit het perspectief van de Friese werkgever over de afgelopen 10 jaar. De conjunctuur van de personeelssterkte hangt nauw samen met dat van de gehele economie, zo is er een kleine dip te zien gedurende de corona-jaren.
Bedrijfsdynamiek
In de periode 2013-2023 is het aantal vestigingen in Fryslân met 36,9 procent toegenomen. Landelijk nam het aantal vestigingen met 51,3 procent nog sterker toe. De Friese groei komt geheel voor rekening van de groei van zelfstandigen. Het aantal zelfstandige vestigingen nam in tien jaar tijd met 64 procent toe. Hierbij opgemerkt dat zelfstandige werkgelegenheid deels wordt uitgevoerd naast een bestaande baan in loondienst. Het aantal vestigingen met minimaal 1 personeelslid nam in dezelfde periode met ruim 4 procent af. Landelijk groeide het aantal vestigingen met personeel nog licht met 2,3 procent.
Regionale slagkracht
De Friese economie heeft baat bij een heldere en brede langetermijnvisie die is afgestemd op de karakteristieken van de Friese economie. Het richten op de zes specifieke economische speerpunten dient echter in perspectief te worden gezien. Het is bekend dat economische groei van Noord-Nederland niet gelijk staat aan een verbeterde duurzame welvaart voor de bewoners. Daarom zijn de zes economische speerpunten geselecteerd: niet alleen om economische groei te bevorderen en om Fryslân te laten onderscheiden van andere regio’s, maar ook om de regionale economie toe te spitsen op andere aspecten van brede welvaart. Een uitdaging in de ontwikkeling van de regionale economische slagkracht van Fryslân komt voort uit de demografische ontwikkeling. De bestaande krapte op de arbeidsmarkt zal de komende jaren toenemen. (Deel)oplossingen voor deze krapte op de arbeidsmarkt in de vorm van digitalisering en robotisering dienen aangegrepen te worden. Zo kunnen innovaties in de zorg er bijvoorbeeld voor zorgen dat er op termijn voldaan kan worden aan de toenemende vraag naar arbeid binnen de zorgsector. Samenwerking tussen innoverende bedrijven zoals er gebeurt bij het Innovatiecluster Drachten is hierbij van cruciaal belang. Ook is het belangrijk dat nieuwe innoverende bedrijven hun weg weten te vinden. Opkomende innoverende bedrijven zijn belangrijk bij het creëren van een gezonde mate van concurrentie, wat op lange termijn goed zal zijn voor de regionale economie.
De groeiende kennispositie op het gebied van watertechnologie in Fryslân, met name gestuwd door het onderzoeksinstituut Wetsus, draagt sterk bij aan het onderscheidend vermogen van de Friese economie. Dit vermogen om zich te kunnen onderscheiden is van groot belang voor de Friese regionale economie. Door in te zetten op specialisatie op het gebied van water technologie, heeft Fryslân tevens een economische sector die sterk past bij de karakteristieken van Fryslân.
